اسباط وجود خدا

در حدیث مناظره‌ی حضرت امام صادق علیه‌السّلام با شخص ملحدی آمده است که:

حضرت از او می‌پرسد: آیا کشتی سوار شده‌ای؟

وی جواب می‌‌دهد: آری

حضرت می‌فرماید: هیچ اتّفاق افتاده که کشتی شما غرق شود؟

در حدیث مناظره‌ی حضرت امام صادق علیه‌السّلام با شخص ملحدی آمده است که:

حضرت از او می‌پرسد: آیا کشتی سوار شده‌ای؟

وی جواب می‌‌دهد: آری

حضرت می‌فرماید: هیچ اتّفاق افتاده که کشتی شما غرق شود؟

عرض می‌کند: آری.

حضرت می‌فرماید: در آن وقت آیا قلبت متوجّه جایی شده که تو را از مهلکه نجات دهد؟

می‌گوید: بله،

بعد حضرت می‌فرماید: «همان خداوند عالمیان است.» 1

سوال:

آیا این گونه استدلال در قرآن کریم وجود دارد؟

جواب:

مسأله‌ی کشتی و دریا در جاهای متعدّد از قرآن کریم 2 ‌ذکر شده است. و این بیانگر آن است که وقتی دست انسان از عوامل بیرونی خالی شد و قلبش از تعلّق به آن‌ها تهی گشت، خداوندِ قادرِ متعال کافی است که او را به هر کمالی که خواست برساند.

سوالی دیگر:

روشن است که این حالت اختصاص به مشرکین ندارد، بلکه مومنین نیز هرگاه در وسط دریا کشتی‌شان متلاشی شد و خواستند غرق شوند، به خداوند متعال پناه می‌برند و پی می‌برند که هیچ‌ پناهگاه و راه نجاتی جز خدا و به سوی خدا نیست.پس چرا این دسته از آیات نظر به خصوص مشرکین دارد؟

جواب:

چون روی سخن و استدلال قرآن علیه بت‌پرستانی است که اعتقاد داشتند «خداوند، خالق عالم است» و این مطلب برای آنان هیچ جای تردید نبود. چنان که در قرآن می‌فرماید:

''و لَئِن سَاَلتَهُم مَّن خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرضَ لَیَقولُنَّ اللهُ'' 3

''و اگر از آن‌ها بپرسی: چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده است؟ قطعاً خواهند گفت: خدا.''

و تنها اختلاف اسلام و قرآن با آنان در تدبیر نظام عالم بود؛ زیرا آنان اعتقاد داشتند که جهان توسّط بندگان صالح خدا اداره و تدبیر می‌شود، و هر کدام از آنان (بندگان صالح) بخشی از نظام آفرینش (از قبیل زمین، آسمان، صحرا، دریا، کوه، جنگل، انسان و انواع حیوانات) را تدبیر می‌کند و به او «ربّ» و به مجموع آنان «ارباب» می‌گفتند. با این همه، آنان را مخلوق نمی‌‌دانستند و در وجود خداوند متعال نیز شّکی نداشتند و او را «ربّ الارباب» و خدای خدایان می‌نامیدند.

بر این پایه، این دسته از آیات قرآن در مقام ردّ آنان، و نظر به اثبات ربوبیّت خداوند متعال در تمام بخش‌های نظام عالم و پهنه‌ی گیتی از جمله دریا دارند.

آخرین سوال:

چگونه می‌توان با این دسته از آیات، بر ربوبیّت خداوند متعال استدلال نمود؟

جواب:

چون نجات از غرق و هلاکت، حاجتی است که اربابان مادّی نمی‌توانند آن را بر آورند، لذا انسان در چنین مواقعی از ته دل و صمیم قلب می‌فهمد که تنها خداوند متعال، چاره ‌ساز و دستگیر است، لاغیر.