دزدا به سنگ قبرها هم رحم نمیکنن
سنگ افراشته‌های قدیمی زیادی در گورستانهای گلستان به چشم می‌خورد و بررسی‌های باستان شناسی نشان می‌دهد که دو سوم سنگ مزارهای گورستان قدیمی زیارت گرگان در گذر سالیان غیب شده‌اند. .  روستای زیارت درهفت کیلومتری جنوب منطقه جنگلی نهارخوران واقع شده است. این منطقه یکی از زیباترین کانونهای جهانگردی به شمار می‌آید و همه ساله مسافران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند. استقرار نهارخوران در دو طرف دره زیبایی آن را دوچندان نموده است، چندین اثر تاریخی و مذهبی نیز در روستا وجود دارد که می‌توان به بقعه امامزاده عبدالله منسوب به امام موسی کاظم (ع) اشاره کرد. |
زیارتگاه، در کنار رودخانه و تقریباً نزدیک به چشمه آبگرم قرار دارد، محوطه اطراف امامزاده را گورستان قدیمی فرا گرفته است، سنگ قبرهای به جا مانده در گورستان، قدمت آن را به بیش از هزار سال می‌رساند و این امامزاده در میان مردم و زائران احترام خاصی دارد.
آرامگاه بابا قنبر، در یک کیلومتری جنوب شرقی روستا، زیر یک درخت بلوط کهنسال، از دیگر زیارتگاه‌های مردم روستای زیارت است، قدمت این درخت بلوط به هزار سال می‌رسد.
علاوه بر گورستان تاریخی زیارت، گورستان خالد نبی در کلاله، قبرستان قدیمی النگ، قبرستان قدیمی مسجد جامع گرگان و... از جمله مزارهای قدیمی استان گلستان است که وضعیت کتبه‌ها و سنگ افراشته‌های قدیمی آنها نیز وضعیت مناسبی ندارد.
یک محقق و مولف کتاب سنگ مزارها و کتیبه‌های باستانی گلستان در این زمینه به خبرنگار مهر در گرگان گفت: متاسفانه وضعیت سنگ مزارهای قدیمی استان چندان مناسب نیست و بخشی از سنگ مزارهای قدیمی از بین رفته است.
اسدالله معطوفی افزود: به عنوان نمونه گورستان قدیمی زیارت گرگان که قدمت بالایی دارد، در گذشته دارای سنگ افراشته‌ها و سنگ مزارهای قدیمی بوده است که اکنون کمتر می‌توان آن را دید.
وی اظهار کرد: در چند سال قبل حدود 42 سنگ مزار قدیمی در این گورستان وجود داشت و بازدید اخیر از این قبرستان نشان می‌دهد که تعداد این سنگ مزارها به یک سوم کاهش یافته است.
وی خاطرنشان کرد: برخی سنگ مزارهای قدیمی زیارت بیش از 650 سال قدمت دارد و نشان از قدمت غنی این گورستان تاریخی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
معطوفی بیان کرد: متاسفانه چیزی به نام صیانت از سنگ افراشته‌ها و سنگ مزارهای قدیمی وجود ندارد و این امر آسیب پذیری این یادمانهای تاریخی را بیشتر کرده است.
این محقق و مولف گلستانی بیان کرد: گورستانها و سنگ مزارها حامل بخشی از فرهنگ ما در گذشته‌های دور و نزدیک هستند و نیاز است از این میراث معنوی بیشتر حمایت و حفاظت شود.
وی عنوان کرد: بررسی سنگ مزارهای قدیمی گورستانهای استان از جمله زیارت و گورستان قدیمی سفید چاه که میان مازندران و گلستان مشترک است، نشان می‌دهد که برخی از این سنگهای قدیمی از بین رفته اند یا شکسته شدند.
وی افزود: اعتبار برخی مناطق به دلیل وجود گورستانهای قدیمی است که این نمونه را به وضوح می‌توان در گورستان تاریخی سفید چاه درک کرد.
وی با بیان این‌که سنگ افراشته‌های قدیمی گورستانهای تاریخی از نظر شکل، فرم، جهت قابل بررسی هستند، بیان کرد: برخی سنگ مزارهای موجود ایستاده، عمودی، گهواره‌ای و صندوقی است.
اسدالله معطوفی خاطرنشان کرد: همچنین حجاری‌ها و حکاکی‌های موجود در سنگ افراشته‌ها نشان از رمز و راز بکار رفته در آن است و حلقه‌هایی از دوره‌های تاریخی را بیان می‌کند.
وی گفت: نقوش بکار رفته در برخی سنگ مزارها، نماد و روایتگر حیات در منطقه است و نقوش اسلیمی، زیگزاکی، دایره‌های متدوال، ستاره، قیچی و نقشهای آئینی است که در حوزه‌های جامعه شناسی ایلی و قبیله ای باید مورد بررسی و کنکاش قرار گیرند.
این محقق و باستان شناس گلستانی افزود: روی برخی سنگ مزارهای قدیمی موجود در استان اشکالی مانند چنگک، لنگرهای کشتی، نقوش ماهی، شکار و.. دیده می‌شود که نمایانگر حرفه و شغل مردمان منطقه و صاحب سنگ مزار است.
وی به مشکلات فراروی صیانت از سنگ مزارهای قدیمی اشاره و اضافه کرد: به دلیل آنکه گورستانهای قدیمی و سنگ مزارها کمتر در فهرست آثار ملی ثبت می‌شوند از اینرو کمتر در لیست صیانت و حفاظت قرار می‌گیرند.
به گزارش خبرنگار مهر، در گوشه و کنار گلستان گورستانهای قدیمی زیادی وجود دارد که گورستان قدیمی خالد نبی نیز از جلمه آن است که در سال 80 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت ملی رسیده و تاکنون سلسله کاوشهای باستان شناسی در آن انجام نشده است.
مزارهای گورستان خالد نبی که طول آنها حداقل بین نیم تا حداکثر پنج متر است با قطری بیش از ?? سانتیمتر و وزنی بالغ بر دو تن به صورت ایستاده از سنگ یکپارچه حجاری و تراشیده شده است.
این سنگ مزارها که تعداد آنها به حدود 600 عدد می‌رسد در منطقه‌های کوهستانی در شمال شرق استان گلستان قراردارد و منظره‌ای رازآلود را به تصویر کشیده‌اند.
این گورستان که بی شک یکی از قدیمی ترین گورستانهای کشور با سنگ مزارهای بسیار منحصر به فرد و بی نظیر به شمار می‌آید از نظر باستان شناسان به تنهایی میدان کار پژوهشی بزرگی برای پژوهشگران تاریخ، باستان شناسی، مردم شناسی، مرمت آثار، زمین شناسی، جغرافی، زیست، جانورشناسی و گیاه شناسی است که متأسفانه به مرور زمان در حال خرابی و ویرانی است.
قبرستان قدیمی امامزاده قاسم، گورستان اوقچی، قبرستان تلوستان، امامزاده عبدالله، قبرستان چشمه نیلا نیز در شهرستان مینودشت گلستان واقع شده اند که سنگ مزارهای قدیمی این گورستانهای باستانی نیز وضعیت مناسبی ندارند.
در بسیاری از نقاط گلستان قبرستانهایی دیده می‌شوند که مزارهایشان دارای سنگ‌افراشته‌هایی است که در عین شباهتهای نسبی، تفاوتهایی هم با هم دارند و این یادمانهای تاریخی در گذر زمان به فراموشی سپرده شده اند و لازم است برای حفظ این آثار از هیچ تلاشی فروگذار نکرد.
_________________
