هرمی های جدید

هرمی‌ها و آغاز فعالیتی فریبکارانه

شرکت‌های موسوم به هرمی که فعالیت‌های آنها مبتنی بر نظام کلاهبرداری هرمی شکل است نخستین بار در دهه 20 قرن گذشته میلادی توسط «کارلو پونزی» یک مهاجر ایتالیایی بنیانگذاری شد. وی توانست با شگرد فریبکارانه خود، سرمایه هنگفتی به جیب بزند، به طوری که پس از گذشت 6 ماه، در سن 40 سالگی به یک میلیونر مبدل شود.

راهبرد پونزی در انجام این کار دو اصل دروغگویی و سوءاستفاده از ساده لوحی مشتریان بود. او به مردمی که پول خود را پس انداز کرده بودند وعده پرداخت بهره 40 درصدی در 90 روز می‌داد، درحالی که در آن روز به حساب‌های پس انداز بیش از 5درصد بهره پرداخت نمی‌شد.

کاری که این مهاجر ایتالیایی می‌کرد، بسیار ساده بود. فردی که از خارج نامه‌ای به آمریکا ارسال می‌کرد، در داخل آن تمبری را که برحسب بهای کشورش خریداری کرده بود جای می‌داد. وعده وسوسه انگیز پونزی به مشتریان این بود که با فروش تمبر یادشده و اختلاف بهای دلار و دیگر واحدهای پول خارجی، سود فراوانی به جیب خواهند زد.

وی با این ترفند ساده ولی حساب شده، از افراد ساده لوح که پول‌های خود را پس انداز کرده بودند در سه ساعت یک میلیون دلار دریافت کرد. این شیوه کلاهبرداری هم چنان ادامه داشت تا هنگامی که شرکتش اعضای جدیدی جذب می‌کرد و از این راه پول‌هایی را که به اعضای اولیه وعده داده بود، پرداخت می‌کرد.

بعدها براساس تحقیقات انجام شده مشخص شد، کارلو پونزی تنها 30 دلار در شرکتش برای خرید تمبر سرمایه گذاری کرده بود. مجله «باررونز» که در آن زمان شیوه کلاهبرداری وی را افشا کرد، در این باره نوشت: «پونزی در شرکت خود سرمایه گذاری نمی‌کند. زیرا میزان تمبر پستی که شرکت پونزی برای خریدوفروش به آن نیاز داشت، بیش از 6 برابر میزان موجود در بازار بود.

پس از افشای این کلاهبرداری، افرادی که پس اندازهای خود را در اختیار وی گذاشته بودند، هرگز نتوانستند پول خود را بازپس بگیرند و کارلو پونزی برای مدتی طولانی زندانی شد. وی در سال 1949 در تنگدستی و بدبختی در برزیل درگذشت.

اگرچه وی به عنوان بنیانگذار شرکت‌های هرمی شناخته می‌شود، اما رکوددار این نوع کلاهبرداری کثیف، «برنارد مادوف» آمریکایی است که توانست 50 میلیارد دلار به دست آورد و به جرم کلاهبرداری هایش به 150 سال زندان محکوم شد. بدین ترتیب وی باید مابقی عمرش را در پشت میله‌های زندان بگذراند.

این سرنوشت محتوم تمامی بنیانگذاران و اعضای فعال شرکت‌های هرمی است.

با گسترش فعالیت شرکت‌های هرمی در سال‌های اخیر، زنان خانه دار به عنوان یک گروه هدف مورد توجه هرمی‌ها قرار گرفته است.

مراحل جذب و فعالیت شبکه‌های هرمی در ایران

گروه‌های وابسته به شرکت‌های هرمی تقریبا همگی به یک شیوه فعالیت می‌کنند. مراحلی که یک شخص از آشنایی با سیستم تا فعالیت در شرکت طی می‌کند به طور خلاصه عبارتند از:

 1- دعوت به جلسه معرفی سیستم (جلسه پرزنت)

 2-  پیگیری اولیه و پاسخ به اشکالات.

 3- ادامه پیگیری‌ها در صورت عدم موافقت فرد پرزنت شده.

4- تکمیل برگه تعهد و عقد قرارداد اینترنتی با شرکت مربوطه.

5- حضور در جلسات آموزشی.

6- حضور در جلسات پرزنت سایر اعضا.

7- مشاهده CD «جوفابریکا» و CD بالتمن.

8- مطالعه کتب آموزشی با موضوع روان شناسی موفقیت.

9- یادگیری و تسلط بر نحوه معرفی سیستم و دریافت کاتالوگ.

10- حضور در جلسات گروهی.

11- آموزش‌های تکمیلی جهت رهبری و سرشبکه شدن.

12- تمدید عضویت در شبکه بازاریابی شرکت.

زنان خانه دار، طعمه جدید شرکت‌های هرمی ایرانی

با گسترش فعالیت شرکت‌های هرمی در سال‌های اخیر، زنان خانه دار به عنوان یک گروه هدف مورد توجه هرمی‌ها قرار گرفته است. درواقع کوئسترها یا شرکت‌های هرمی نظیر آن، علاوه بر فروش محصولات خود به خانم ها، زنان خانه دار را به فروش کالای خود تشویق می‌کنند که بدین صورت هرم خود را وسعت بخشند. در ایران طی سال‌های اخیر، هرمی‌ها عمده فعالیت ظاهری خود را در حوزه فروش کالاهای بهداشتی و آرایشی تحکیم کرده‌اند. این موضوع سبب شده تا زنان خانه دار به عنوان طعمه‌هایی مناسب و متناسب با اهداف هرمی‌ها در ایران در بیشترین خطر آلودگی قرار گیرند. بدین ترتیب اغلب مکان‌های خصوصی بانوان همانند آرایشگاه‌های زنانه و فروشگاه‌های لوازم آرایشی و بهداشتی بانوان به محافل خصوصی و نیمه پنهان شرکت‌های هرمی تبدیل شده و سبب شده تا فعالیت‌های هرمی به دور از چشم قانون گسترش قابل ملاحظه‌ای یابد.

تفسیر به رأی مدعیان هرمی از متون دینی به نفع خود

باتوجه به نظر غالب فقها و مراجع عظام تقلید، مبنی بر غیرشرعی بودن معاملات صورت گرفته در شبکه‌های هرمی، طرفداران این گونه فعالیت‌ها به ویژه کوئست، با ترفندهای زیرکانه خاص خود آیات، روایات و فتاوی جعلی را دست آویز خود قرار داده‌اند. کوئسترها در برخی موارد با تفسیر به رأی دادن آیات قرآن کریم در باب بیع (خرید و معامله) برخلاف نظر صریح مراجع عظام، اقدام به تمجید پاسخی به اصطلاح شرعی و قانونی  برای توجیه اعضا و هواداران خود کرده‌اند.

مقام معظم رهبری، آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله صافی گلپایگانی، آیت الله نوری همدانی، آیت الله سیستانی، مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی و مرحوم آیت الله بهجت ازجمله مراجع عالیقدری هستند که فعالیت در شرکت‌های هرمی و شبکه‌های تحت عناوین گلدکوئست، کوئست وغیره را حرام اعلام کرده‌اند.

رهبر معظم انقلاب در پاسخ به پرسش‌های فراوان مقلدانشان درباره فعالیت شرکت‌های هرمی فرموده‌اند: «معاملاتی شبیه گلدکوئست و الماس صورت شرعی نداشته واکل مال به باطل است و جایز نمی‌باشد و آنچه را که از این طریق تحصیل کرده اید باید به صاحبان آن برگردانید و درصورت عدم امکان، حکم مال مجهول المالک را دارد که درصورت دسترسی به صاحبش باید پول را به او برگردانید و درغیراین صورت با اذن حاکم شرع (بنابر احتیاط واجب) به فقیر صدقه بدهید و دیگر بحث خمس مطرح نمی‌گردد»

همچنین حضرت آیت الله خامنه ای، اجرای روش گلدکوئست توسط شرکت‌های ایرانی یا دولتی را بدون صورت شرعی، اکل مال به باطل و غیرمجاز دانسته‌اند.

هیچگونه مجوز فعالیت و تبلیغات برای شرکت هرمی اوریف لیم صادر نشده است و هرگونه تبلیغات این شرکت غیرقانونی و ممنوع است.

هشدار نسبت به رشد قارچ گونه شرکت‌های هرمی جدید

شرکت‌های هرمی هر روز از الگوریتم و شیوه جدیدی برای کسب درآمد بیشتر استفاده می‌کنند که این موضوع، گاه شناسایی و مقابله با آنان را دچار مشکلات بیشتری می‌کند. به عنوان مثال مدتی است که محصولات آرایشی Oriflame به صورت بازاریابی مستقیم و شبکه‌ای در جامعه فروخته می‌شود، درحالیکه این محصولات در هیچ فروشگاه و داروخانه‌ای یافت نمی‌شود. روش فروش این شرکت گرچه به صورت هرمی است، ولی قواعد و قوانین آن تا حدی متفاوت است و چون فروش کالا به صورت واقعی اتفاق می‌افتد و کالای دریافتی معادل پولی است که پرداخت می‌شود، تا حدودی فعالیت این شرکت را توجیه می‌کند ،شبکه هرمی این شرکت نیز به شدت درحال گسترش است به گونه‌ای که در مدت 1 ماه ممکن است  از سه کانال مختلف محصولات این شرکت به شما معرفی و تبلیغ شده باشد. این مورد تنها یک نمونه از نسل جدید شرکتهای هرمی است. شرکت‌های دیگری با فعالیت در حوزه‌هایی متنوع مشغول به فعالیت هستند و تعدادی نیز در راهند. نکته مهم تغییر در الگوریتم فعالیتی این شرکت هاست که هر روز پیچیده تر اما با همان قاعده کلی تغییر می‌کند.مثلا پس از غیرقانونی اعلام شدن شرکت هرمی «اوریف لیم» توسط مرکز امور اصناف و بازرگانان وزارت بازرگانی و تبع آن فیلترشدن سایت اینترنتی اوریف لیم، عوامل این شرکت هرمی برای فعالیت و حضور مجدد غیرقانونی خود در فضای مجازی، اقدام به راه اندازی و تاسیس وب سایت های مختلف و وبلاگ هایی با عناوینی نظیر «اوریف لیم پرشیا»، «محصولات آرایشی و بهداشتی اوریف لیم»، «مشاوران زیبایی اوریف لیم» و... کرده اند.

قانون پا برجاست

از سوی دفتر تبلیغات وزارت ارشاد هیچگونه مجوز فعالیت و تبلیغات برای شرکت هرمی اوریف لیم صادر نشده است و هرگونه تبلیغات این شرکت غیرقانونی و ممنوع است شایان ذکر است براساس قانون الحاق یک بند و تبصره به ماده 1 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور که توسط رئیس جمهور به وزارت دادگستری ابلاغ شده است، تاسیس، قبول نمایندگی و عضوگیری در بنگاه، شرکت یا گروه به منظور کسب درآمد ناشی از افزایش اعضا برای کسب منفعت افراد دیگر و توسعه زنجیره و شبکه انسانی جرم محسوب می شود. این در حالی است که اوریف لیم براساس این ماده قانونی علاوه بر اخلال در نظام اقتصادی کشور، از لحاظ فرهنگی و اجتماعی و همراهی گسترده با جریان فتنه پس از انتخابات سال گذشته نیز خسارات فراوانی به کشور وارد ساخته است.

به نظر می‌رسد برخوردهای مقطعی را باید کنار گذارد و فکری اساسی برای ریشه کنی شبکه‌های هرمی کرد تا دیگر این چنین سرمایه، تولید، نیروی فکر و اندیشه و هزاران سرمایه دیگر بشری در کشورمان صرف تحقق رویای شیرین عده‌ای محدود نشود. فردا شاید دیر باشد، امروز باید تصمیمی گرفت.

نداسادات پاک نهاد /گروه جامعه و ارتباطات